Hotline:
Pháp luật nước ngoài về bồi thường thiệt hại về vật chất khi sức khoẻ bị xâm phạm. Pháp luật các quốc gia trên thế giới có những quy định khác nhau về bồi thường thiệt hại vật chất khi sức khỏe của cá nhân bị xâm phạm. Quyền được bảo vệ sức khỏe là một trong những quyền cơ bản của con người, và việc bồi thường khi quyền này bị xâm phạm thể hiện trách nhiệm của cá nhân, tổ chức gây ra thiệt hại. Tùy thuộc vào hệ thống pháp luật của từng quốc gia, các yếu tố như mức độ tổn hại sức khoẻ, khả năng phục hồi, chi phí y tế, và tác động lâu dài đến khả năng lao động của người bị hại đều có thể được xem xét khi tính toán mức bồi thường. Phân tích các quy định của pháp luật nước ngoài về vấn đề này giúp đưa ra các bài học và kinh nghiệm hữu ích cho việc xây dựng và hoàn thiện pháp luật tại Việt Nam.
Pháp luật Pháp về bồi thường thiệt hại về vật chất khi sức khoẻ bị xâm phạm
Trong hệ thống pháp luật của nước Pháp, các quy định về bồi thường thiệt hại về vật chất khi sức khoẻ bị xâm phạm được quy định chủ yếu tại Bộ luật Dân sự Pháp.
Điều 1240 Bộ luật Dân sự Pháp quy định: “Người nào có bất kỳ hành vi nào mà do lỗi của mình gây thiệt hại cho người khác thì phải bồi thường”[1]. Điều 1241 Bộ luật này cũng quy định: “Bất kỳ người nào đều phải chịu trách nhiệm về thiệt hại do hành vi cũng như sự sơ suất, sự bất cẩn của mình gây ra”[2]. Như vậy, theo Bộ luật Dân sự Pháp, người có hành vi xâm phạm đến sức khỏe của người khác có trách nhiệm bồi thường cho tất cả tổn thất phát sinh của người bị thiệt hại. Pháp luật Pháp không quy định một danh sách cụ thể và cố định về các khoản tiền bồi thường trong trường hợp sức khỏe bị xâm phạm, mà áp dụng nguyên tắc linh hoạt, tùy thuộc vào mức độ thiệt hại thực tế và hoàn cảnh của từng vụ việc cụ thể.
Kết luận, pháp luật Pháp về bồi thường thiệt hại khi sức khỏe bị xâm phạm thể hiện nguyên tắc linh hoạt, nhằm bảo vệ quyền lợi của người bị thiệt hại. Các quy định tại Điều 1240 và Điều 1241 của Bộ luật Dân sự Pháp khẳng định trách nhiệm bồi thường đối với những hành vi gây thiệt hại cho sức khoẻ của người khác. Việc không quy định một danh sách cụ thể các khoản tiền bồi thường cho thấy pháp luật Pháp hướng đến việc quyết định mức bồi thường dựa trên tình hình thực tế và hoàn cảnh cụ thể của từng vụ việc, nhằm đảm bảo sự công bằng tối đa cho bên bị thiệt hại.
Pháp luật Đức về bồi thường thiệt hại về vật chất khi sức khoẻ bị xâm phạm
Việc bồi thường các chi phí liên quan đến xâm phạm sức khoẻ trong pháp luật Đức chủ yếu được quy định trong các điều khoản của Bộ luật Dân sự Đức.
Điều 823 Bộ luật Dân sự Đức quy định: Một người, khi cố ý hoặc vô ý, xâm phạm trái phép đến tính mạng, thân thể, sức khoẻ, tự do, tài sản hoặc quyền lợi khác của người khác, thì có nghĩa vụ bồi thường thiệt hại phát sinh từ hành vi đó đối với bên bị hại[3]. Điều 249 của Bộ luật này quy định về mức bồi thường như sau: Một người có trách nhiệm bồi thường thiệt hại phải khôi phục lại tình trạng ban đầu trước khi sự kiện gây thiệt hại xảy ra. Khi phải bồi thường thiệt hại do tổn thương đối với con người hoặc hư hỏng tài sản, bên bị thiệt hại có thể yêu cầu một khoản tiền thay cho việc phục hồi lại tình trạng ban đầu[4]. Quy định này mang tính nguyên tắc, nhằm đảm bảo người bị thiệt hại có thể phục hồi lại tình trạng trước khi thiệt hại xảy ra. Tuy nhiên, đối với thiệt hại về sức khoẻ, trong trường hợp không thể khôi phục lại tình trạng như ban đầu thì pháp luật cho phép bên gây thiệt hại bồi thường bằng một khoản tiền tương ứng.
Tương tự như pháp luật Pháp, pháp luật Đức cũng không liệt kê chi tiết các khoản tiền được bồi thường về vật chất khi sức khoẻ bị xâm phạm. Toà án sẽ quyết định số tiền bồi thường trên nguyên tắc đảm bảo khôi phục lại tình trạng ban đầu của người bị thiệt hại trước khi xảy ra hành vi gây thiệt hại. Các chi phí này có thể bao gồm: chi phí khám, điều trị, thuốc men, phục hồi chức năng, thu nhập bị mất, chi phí đi lại và ăn ở phát sinh trong quá trình điều trị, chi phí người chăm sóc, thiệt hại do suy giảm hoặc mất khả năng lao động, và các chi phí khác mà Toà án xét thấy cần thiết để khôi phục, bù đắp tổn thất mà người bị thiệt hại phải gánh chịu do hành vi xâm phạm sức khoẻ gây ra.
Mặc dù không liệt kê chi tiết các khoản chi phí được bồi thường, pháp luật Đức cho phép Toà án linh hoạt xác định các khoản bồi thường phù hợp, đảm bảo tính công bằng và khôi phục toàn bộ lợi ích đã bị mất cho người bị thiệt hại.
Pháp luật Hoa Kỳ về bồi thường thiệt hại về vật chất khi sức khoẻ bị xâm phạm
Các quy định về bồi thường thiệt hại khi sức khoẻ bị xâm phạm trong pháp luật Hoa Kỳ nằm chủ yếu trong hệ thống luật trách nhiệm dân sự, thuộc thẩm quyền của các bang. Không có một điều luật liên bang chung quy định chi tiết về bồi thường thiệt hại cho sức khỏe bị xâm phạm, mà thay vào đó các bang quy định cụ thể về vấn đề này trong luật của mình.
Hệ thống luật trách nhiệm dân sự tại Hoa Kỳ đưa ra bốn mục đích chính của việc bồi thường thiệt hại gồm: (1) cung cấp sự bồi thường, bồi hoàn hoặc hoàn trả cho những thiệt hại; (2) xác định quyền lợi; (3) trừng phạt người có hành vi sai trái và ngăn chặn hành vi sai trái; và (4) bảo vệ các bên và ngăn chặn sự trả thù hoặc tự vệ bằng bạo lực và trái pháp luật. Dựa trên mục đích đầu tiên, luật trách nhiệm dân sự quy định việc bồi thường thiệt hại đền bù. Mục tiêu của thiệt hại đền bù là đặt người bị hại vào vị trí tương đương với vị trí mà anh ta sẽ có nếu không có hành vi xâm phạm xảy ra, qua đó khôi phục lại hoàn toàn tình trạng ban đầu cho nguyên đơn. Thiệt hại đền bù không bao gồm bất kỳ khoản nào vượt quá mức thiệt hại mà nguyên đơn phải chịu vì nguyên đơn có quyền được khôi phục và không hơn thế. Do đó, thiệt hại đền bù trong trách nhiệm dân sự không tạo ra lợi nhuận thặng dư cho nguyên đơn. Dựa trên mục đích thứ ba và thứ tư của luật trách nhiệm dân sự, chúng ta có thiệt hại trừng phạt. Thiệt hại trừng phạt có thể được áp dụng trong một số yêu cầu bồi thường trách nhiệm dân sự. Mục tiêu của thiệt hại trừng phạt là trừng phạt và ngăn chặn hành vi sai trái của bị đơn. Trong một số trường hợp nhất định, thiệt hại trừng phạt có thể được trao để trừng phạt bị đơn về hành vi của mình và ngăn chặn anh ta cũng như người khác thực hiện hành vi tương tự trong tương lai. Thiệt hại trừng phạt là thích hợp khi hành vi của bị đơn là nghiêm trọng, cho dù vì động cơ xấu hoặc sự bất cẩn thiếu trách nhiệm đối với quyền của người khác.[5] Như vậy, theo pháp luật Hoa Kỳ thì các khoản bồi thường thiệt hại về vật chất cho người bị hại khi sức khoẻ bị xâm phạm về nguyên tắc cũng bao gồm các khoản tiền nhằm đảm bảo khôi phục lại tình trạng ban đầu của người bị thiệt hại trước khi hành vi thiệt hại xảy ra, ngoài ra, trong một số trường hợp gây ra hậu quả nghiêm trọng, người gây thiệt hại còn có thể phải bồi thường thêm phần thiệt hại mang tính trừng phạt, do Toà án ấn định.
Ngoài ra, Mục 903 của Restatement (Second) of Torts – một tài liệu học thuật quan trọng trong hệ thống pháp luật Hoa Kỳ, được phát triển bởi Viện Pháp luật Mỹ (ALI) cũng nêu các khoản thiệt hại được bồi thường trong trường hợp gây thương tích bao gồm các khoản để khôi phục cho tất cả các thiệt hại trong quá khứ, hiện tại và tương lai do bị đơn gây ra[6]. Restatement (Second) of Torts tuy không phải là một văn bản luật chính thức nhưng nó là tập hợp các nguyên tắc, quy định và bình luận liên quan đến trách nhiệm dân sự dựa trên thực tiễn và tiền lệ từ các vụ án tại Hoa Kỳ.
Tóm lại, trong pháp luật Hoa Kỳ, quy định về bồi thường thiệt hại khi sức khỏe bị xâm phạm tập trung vào việc phục hồi tình trạng ban đầu của người bị hại và có thể bao gồm thiệt hại mang tính trừng phạt khi hành vi vi phạm gây hậu quả nghiêm trọng. Ngoài ra, Restatement (Second) of Torts, dù không có tính chất bắt buộc như một đạo luật chính thức, vẫn cung cấp hướng dẫn quan trọng cho các Tòa án về nguyên tắc bồi thường, theo đó, tất cả các khoản thiệt hại phát sinh ở quá khứ, hiện tại và tương lai do hành vi xâm phạm sức khoẻ gây ra đều có thể được bồi thường.
Nhìn chung, pháp luật của Pháp, Đức và Hoa Kỳ đều không liệt kê chi tiết các khoản tiền sẽ được bồi thường khi sức khoẻ bị xâm phạm mà chỉ quy định nguyên tắc chung của việc bồi thường là bồi thường toàn bộ thiệt hại gây ra cho người bị hại, với mục đích nhằm khôi phục lại hoàn toàn tình trạng ban đầu của người bị thiệt hại trước khi xảy ra hành vi gây thiệt hại. Đối với những tổn thất không thể phục hồi nguyên trạng thì người gây thiệt hại có thể bồi thường bằng tiền tương ứng.
[1] Đại sứ quán Pháp tại Việt Nam (2018), “Bản dịch Bộ luật Dân sự Pháp”, trang 282.
[2] Đại sứ quán Pháp tại Việt Nam (2018), “Bản dịch Bộ luật Dân sự Pháp”, trang 282
[3] Văn phòng Tư pháp Liên bang, https://www.gesetze-im-internet.de/englisch_bgb/index.html , truy cập ngày 11/11/2024
[4] Văn phòng Tư pháp Liên bang, https://www.gesetze-im-internet.de/englisch_bgb/index.html , truy cập ngày 11/11/2024
[5] Jill Wieber Lens, “Honest Confusion: The Purpose of Compensatory Damages in Tort and Fraudulent Misrepresentation”, https://kuscholarworks.ku.edu/server/api/core/bitstreams/1687ec92-17be-48c9-8da2-3107a9f6cc96/content, truy cập ngày 12/11/2024.
[6] Bộ Tư pháp Hoa Kỳ, https://www.justice.gov/crt/fcs/T6Manual9#:~:text=%5B9%5D%20Section%20903%20of%20the,also%20Pro%2DPac%2C%20Inc, truy cập ngày 12/11/2024
