Hotline:
Việc lập di chúc là cách để một cá nhân thể hiện ý nguyện về việc phân chia tài sản sau khi qua đời, giúp tránh tranh chấp và bảo vệ quyền lợi của những người thừa kế. Việc lập di chúc ở đâu là hợp pháp là vấn đề mà nhiều người băn khoăn.
Lập di chúc tại nhà
Lập di chúc tại nhà là hình thức mà người lập di chúc tự viết tay hoặc đánh máy mà không cần sự chứng thực của cơ quan nhà nước hoặc tổ chức công chứng. Cách thức thực hiện khá đơn giản: nếu di chúc viết tay, người lập di chúc chỉ cần tự mình viết toàn bộ nội dung, ghi rõ thông tin về tài sản, người thừa kế, quyền và nghĩa vụ của từng người, sau đó ký tên. Nếu di chúc đánh máy, để có hiệu lực pháp lý, cần có ít nhất hai người làm chứng, và những người làm chứng này không được là người thừa kế theo di chúc, không có quyền và lợi ích liên quan đến nội dung di chúc. Những người làm chứng sẽ cùng ký xác nhận vào văn bản di chúc để đảm bảo tính hợp lệ.
Ưu điểm của hình thức lập di chúc tại nhà là tiện lợi, nhanh chóng và không tốn chi phí. Người lập di chúc có thể chủ động sửa đổi nội dung bất cứ lúc nào mà không phải thực hiện lại thủ tục công chứng hay chứng thực, giúp tiết kiệm thời gian. Ngoài ra, việc lập di chúc tại nhà còn tạo sự thoải mái, riêng tư cho người lập di chúc, tránh áp lực từ bên ngoài.
Tuy nhiên, nhược điểm lớn nhất là rủi ro pháp lý cao. Do không có cơ quan có thẩm quyền chứng thực nên khi thực hiện thủ tục kê khai di sản thừa kế sau khi người lập di chúc qua đời, người thừa kế có thể gặp khó khăn trong việc chứng minh tính hợp pháp của di chúc. Bên cạnh đó, di chúc lập tại nhà cũng dễ dẫn đến tranh chấp giữa những người thừa kế, đặc biệt nếu có nghi vấn về việc giả mạo, sửa đổi nội dung hoặc nếu có người thừa kế cho rằng di chúc không được lập trong tình trạng minh mẫn, sáng suốt.
Vì vậy, mặc dù lập di chúc tại nhà có lợi thế về mặt tiện lợi, nhưng để đảm bảo quyền lợi cho người thừa kế và tránh tranh chấp, người lập di chúc nên cân nhắc các hình thức có giá trị pháp lý cao hơn như công chứng hoặc chứng thực di chúc.
Lập di chúc tại Ủy ban nhân dân xã, phường, thị trấn
Người có nhu cầu lập di chúc có thể đến Ủy ban nhân dân xã, phường, thị trấn nơi cư trú để thực hiện. Cách thức thực hiện là người lập di chúc cung cấp thông tin về nội dung di chúc và yêu cầu công chức tư pháp – hộ tịch xác nhận. Sau khi kiểm tra tính hợp pháp, cán bộ tư pháp sẽ chứng thực chữ ký của người lập di chúc trên văn bản.
Ưu điểm của cách này là có tính pháp lý cao hơn so với di chúc tự lập tại nhà, hạn chế tranh chấp và bảo đảm nội dung di chúc phù hợp với quy định pháp luật. Thêm vào đó, chi phí chứng thực tại Ủy ban nhân dân thường thấp hơn so với công chứng. Tuy nhiên, nhược điểm là thủ tục có thể mất thời gian và phụ thuộc vào giờ làm việc hành chính, đôi khi người lập di chúc phải chờ đợi nếu cơ quan quá tải.
Lập di chúc tại văn phòng công chứng
Lập di chúc tại văn phòng công chứng là một trong những phương án an toàn và có độ tin cậy cao nhất, giúp đảm bảo tính pháp lý và hạn chế tranh chấp sau này. Để thực hiện, người lập di chúc cần đến trực tiếp văn phòng công chứng, mang theo giấy tờ tùy thân hợp lệ (căn cước công dân hoặc hộ chiếu) cùng với các tài liệu chứng minh quyền sở hữu tài sản (sổ đỏ, sổ hồng đối với nhà đất; giấy đăng ký xe; giấy chứng nhận cổ phần, sổ tiết kiệm, v.v.). Công chứng viên sẽ hướng dẫn soạn thảo nội dung di chúc, kiểm tra tính hợp pháp của các thông tin, xác minh ý chí tự nguyện và năng lực hành vi dân sự của người lập di chúc. Sau khi hoàn tất, di chúc được người lập di chúc ký trước mặt công chứng viên và được công chứng theo đúng quy định. Văn phòng công chứng cũng có dịch vụ lưu trữ di chúc, đảm bảo tài liệu không bị thất lạc hoặc làm giả.
Ưu điểm nổi bật của việc lập di chúc tại văn phòng công chứng là tính pháp lý vững chắc, giúp di chúc có hiệu lực cao, khó bị vô hiệu hóa hoặc tranh chấp. Vì có công chứng viên xác nhận, di chúc sẽ ít có khả năng bị kiện tụng do nghi ngờ giả mạo, bị ép buộc hay lập trong tình trạng mất năng lực hành vi dân sự. Ngoài ra, di chúc có thể được lưu trữ tại văn phòng công chứng, giúp người lập di chúc yên tâm rằng di chúc sẽ được bảo quản cẩn thận, không bị mất mát hoặc hư hỏng theo thời gian.
Tuy nhiên, nhược điểm của phương án này là chi phí công chứng cao hơn so với việc chứng thực tại Ủy ban nhân dân cấp xã/phường/thị trấn. Một hạn chế quan trọng khác là đối với bất động sản chưa có Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (sổ đỏ, sổ hồng), văn phòng công chứng không thể thực hiện công chứng di chúc. Trong trường hợp này, người lập di chúc chỉ có thể lập di chúc viết tay hoặc di chúc đánh máy. Vì vậy, trước khi thực hiện, người lập di chúc cần kiểm tra tình trạng pháp lý của tài sản để tránh phát sinh vướng mắc.
Những nơi lập di chúc khác
Ngoài việc lập di chúc tại nhà, văn phòng công chứng hoặc Ủy ban nhân dân, pháp luật còn quy định một số trường hợp đặc biệt, cho phép lập di chúc với sự xác nhận của các cá nhân, tổ chức có thẩm quyền khi người lập di chúc không thể tiếp cận cơ quan công chứng hoặc chính quyền địa phương. Dưới đây là các hình thức lập di chúc đặc biệt và cách thức thực hiện.
1. Lập di chúc của quân nhân tại ngũ
Đối với quân nhân đang tại ngũ, nếu không thể yêu cầu công chứng hoặc chứng thực, họ có thể lập di chúc và yêu cầu thủ trưởng đơn vị từ cấp đại đội trở lên xác nhận. Di chúc phải thể hiện rõ nội dung về tài sản, người thừa kế và ý chí của người lập di chúc. Thủ trưởng đơn vị phải chịu trách nhiệm xác minh tính tự nguyện của người lập di chúc.
2. Lập di chúc trên tàu biển, máy bay
Người đang đi trên tàu biển, máy bay có thể lập di chúc với sự xác nhận của người chỉ huy phương tiện. Việc lập di chúc trong hoàn cảnh này thường áp dụng cho những hành khách hoặc thành viên phi hành đoàn, thủy thủ đoàn có tài sản cần định đoạt ngay khi chưa thể trở về đất liền hoặc gặp phải tình huống nguy hiểm đến tính mạng.
3. Lập di chúc tại bệnh viện, cơ sở điều dưỡng
Người đang điều trị tại bệnh viện, cơ sở chữa bệnh, điều dưỡng có thể lập di chúc và yêu cầu người phụ trách bệnh viện xác nhận. Đây là hình thức phổ biến đối với người bệnh nặng, không thể rời khỏi nơi điều trị.
4. Lập di chúc tại vùng rừng núi, hải đảo
Những người đang khảo sát, thăm dò, nghiên cứu ở vùng rừng núi, hải đảo có thể lập di chúc với sự xác nhận của người phụ trách đơn vị. Điều này giúp đảm bảo quyền lập di chúc của những người làm việc xa khu dân cư, không thể tiếp cận cơ quan công chứng.
5. Lập di chúc khi đang ở nước ngoài
Công dân Việt Nam đang sinh sống, làm việc hoặc du lịch ở nước ngoài có thể lập di chúc tại cơ quan lãnh sự, đại diện ngoại giao Việt Nam tại nước đó. Người lập di chúc cần đến trực tiếp trụ sở cơ quan lãnh sự, mang theo giấy tờ tùy thân và tài liệu chứng minh quyền sở hữu tài sản.
6. Lập di chúc khi đang bị tạm giam, chấp hành án
Người đang bị tạm giam, tạm giữ, đang chấp hành hình phạt tù hoặc biện pháp xử lý hành chính tại cơ sở giáo dục, cơ sở chữa bệnh có thể lập di chúc với sự xác nhận của người phụ trách cơ sở đó.
Các hình thức lập di chúc đặc biệt này giúp đảm bảo quyền định đoạt tài sản của người dân trong những hoàn cảnh đặc biệt.
Liên hệ ngay với Chúng tôi:
CÔNG TY LUẬT TNHH DCNH LAW
Địa chỉ: 38B Trần Nhật Duật, phường Phước Hoà, thành phố Nha Trang, tỉnh Khánh Hoà
Điện thoại: 0343320223 – 0974278893
Email: dcnh.law@gmail.com
